De decoratieve tulp

In de tweede helft van de 16de eeuw, de tijd van de renaissance met de belangstelling voor de natuur, verschenen er boeken op het gebied van de botanie. De afbeeldingen werden weldra voor allerlei doeleinden gebruikt.

Toen de tulp op het toneel verscheen, werd deze bloem direct favoriet. Hij verscheen op schilderijen temidden van andere bloemen. Daarbij werd de bloem natuurgetrouw afgebeeld, maar geschikt in boeketten met bloemen die op andere momenten in het jaar bloeien. De kunstenaars maakten schetsen en aantekeningen en kozen hun voorbeelden uit de botanieboeken. Vanaf 1620 werden bloemen ook als een soort stillevens afgebeeld, losjes op de hoek van een tafel bijvoorbeeld. Men vergaapte zich niet alleen aan de schoonheid van de nieuwe en exotische bloem die de tulp was, maar schilderijen met ‘blompotten’ hadden ook een vanitas betekenis, een verwijzing naar de ijdelheid en de vergankelijkheid.

Toen de handel in tulpen een gekte werd, lieten handelaars de bloeiende tulpen stuk voor stuk naschilderen om die later te gebruiken als een soort catalogus voor de verkoop van de bollen. Het mooiste voorbeeld op dat gebied is het tulpenboek in het bezit van het Frans Halsmuseum in Haarlem waarvoor de bekende 17de eeuwse kunstenares Judith Leyster ook enkele afbeeldingen verzorgde. Verder verschenen tulpen op tegels, op koekplanken, merklappen, knipsels en in het Frans Halsmuseum staat een hemelbed waarvan het gordijn is versierd met honderden bloemen waaronder talloze tulpen.

Op schilderijen zien we hoe bloemen werden geschikt in potten of kannen, verwerkt in kransen of festoenen. Voor tulpen werden speciale vazen gemaakt in Delfts blauw. Een soort pagodes van op elkaar gestapelde elementen met over tuiten en openingen waarin tulpen gestoken konden worden. Het zijn vooral deze tulpenvazen die hedendaagse kunstenaars hebben geïnspireerd tot moderne uitvoeringen in glas of keramiek. Het Frans Halsmuseum heeft daarvan een serie prachtige voorbeelden die ook daadwerkelijk worden gebruikt, met name wanneer de jaarlijkse opstelling van bloemstukken wordt georganiseerd.

PRAKTISCHE INFORMATIE

Frans Halsmuseum
Bezoekadres: Groot Heiligland 62, Haarlem
Postadres : Postbus 3365, 2001 DJ Haarlem
T (023) 511 57 75
franshalsmuseum@haarlem.n
www.franshalsmuseum.nl

Het Frans Halsmuseum is onder meer bekend door de jaarlijkse bloemenexpositie gecombineerd met opstellingen van prachtige boeketten.

Menu